[مجموعه عکس] دنیای چندگانه ی من

| My Multi World- All Photos: ShadiAfarin Arash|

بیانیه:

سال‌ها از آن زمانی که دوربین عکاسی شأن خود را به عنوان وسیله‌ی اشرافی و گران‌قیمت از دست داد و وارد عامیانه‌ترین قسمت زندگی مردم عادی شد می‌گذرد. همه‌ی ما حالا در دنیایی زندگی می‌کنیم که مگاپیکسل‌ها و لنزها نه برای ثبت تاریخ و لحظات مهم زندگی، بلکه برای ثبت خودخواسته‌ترین وضعیت باطنی و ظاهری به کار می‌روند. دیگر آن زمانی که همه با بهترین لباس‌هایشان پشت به فضایی پر از گل و گلدان، عکس می‌گرفتند گذشته و کسی حوصله ندارد ساعت‌ها زحمت بکشد تا بتواند یک عکس یادگاری یا پرتره ثبت کند. حالا سلفی‌ها حتی نیازی به تایمر هم ندارند، یک کلیک ساده جای تمام آن مراسم پر از آداب و رسوم را گرفته است. با این حال، شاید مثل تمام انواع دیگر عکاسی بعد از چند سال در اوج بودن، سلفی و فضای مجازی پر از سلفی نیز رو به اشباع گذاشته و تغییری بزرگ نیاز است. احاطه‌ی روزمره‌ی انواع اپلیکیشن‌های تغییر چهره هرچند روز به روز بر میزان داده‌های موجود در اینترنت می‌افزاید اما به جز لحظه‌ای سرگرمی هیچ پدیده‌ی دیگری به وجود نمی‌آورد. شاید همین در دسترس بودن حداقل‌های اولیه برای ثبت یک سلفی و تنبلی نهادینه شده در نسل‌های کنونی است که باعث شده سلفی هیچ‌وقت پا به دنیای هنر نگذارد. حالا برای ثبت یک سلفی نیاز نیست مثل “رابرت کُرنلیوس” چند دقیقه‌ای بدون حرکت روبروی دوربین ماند و شاید همین سهولت باعث شده تا زیباترین سلفی‌ها تنها در یک سطح زیبایی ظاهری متوقف شوند و برخلاف بسیاری از سلف‌پرتره‌ها، جز جمع کردن مقداری لایک هیچ کاربرد دیگری نداشته باشند. استفاده از سلفی برای خلق اثری هنری نیازمند تفکر و دیدی هنری است که بتواند آن را حداقل چند مرحله‌ای بالاتر از حد ساده و کنونی آن ببرد.

مجموعه‌ی «My Multi World» از “شادی‌آفرین آرش”، مجموعه‌ای است تازه و نو با استفاده از سلفی و نرم‌افزارهای ویرایش موبایلی که البته از تجربیات حاصل از عکاسی و ادیت حرفه‌ای یک عکاس شناخته‌شده‌ی ایرانی بهره می‌برد. در نگاه اول با ده فریم مواجهیم که در ظاهر شباهت اندکی با سلفی به معنای عامیانه‌ی آن دارند اما ردپای تکنیک ثبت سلفی و حتی سخت‌افزار آن کاملاً مشخص است. تفاوت اصلی این ده فریم با سلفی‌های ساده، استفاده از تکنیکی به نام فتومونتاژ در آن‌هاست؛ تکنیکی که به کمک آن می‌توان عکس‌های مختلف را به شکل دلخواه با هم ترکیب کرد و یک عکس نهایی با مفهوم مورد نظر را خلق کرد. فتومونتاژ مهم‌تر از هرچیزی نیازمند ذهنی خلاق و هدفی مشخص است که تاثیر آن را در همین مجموعه می‌توانیم به خوبی ببینیم.

فتومونتاژ به کار رفته در این مجموعه نه مانند آثار “جان هارتفیلد” هدفی سیاسی و ضدجنگ دارد و نه مانند آثار “دومیه” دارای جنبه‌ای کاریکاتورگونه با ویژگی ملامت‌گرِ پلیدی و زشتی است. مجموعه‌ی «My Multi World» حتی با وجود استفاده از زن به عنوان سوژه، مثل فتومونتاژهای “باربارا کروگر” درگیر فمنیسم و مجادله‌های مرتبط با حقوق زنان نیست. این مجموعه مشابه چاپ‌های ترکیبیِ “احتضار” و “بانوی شالوت” از آثار “هِنری پیچ رابینسون” نشان می‌دهد که عکاسی حتی به این شیوه‌ی فتومونتاژ تنها یک تولید مکانیکی نیست و می‌تواند مضامین شاعرانه و ادبی را نیز به خوبی نشان بدهد. روایت آرش در این مجموعه، از جنس قرینه‌های دچار اعوجاج است، از جنس درونیات ذهنی، از جنس تاریک‌روشن‌های ذهن و در نهایت افکار لایه لایه. «My Multi World» بیش از هرچیزی روی یک جغرافیای بیولوژیک تمرکز دارد، جغرافیایی ذهنی که در دالان‌های مختلف خود می‌تواند بافت‌ها، قرینگی‌ها، انعکاس‌ها، دفرمه‌شدن‌ها و خانه و شهر و فرزند و بسیاری دیگر را جا بدهد؛ جغرافیایی که شاید به دور از واقعیت فیزیکی و ملموس باشد اما اولسمن سال‌ها قبل آن را «واقعیت‌های شخصی‌سازی شده» نامیده و همین خصوصی بودن آن‌ها باعث به وجود آمدن ارتباط خاصی بین بیننده و عکس می‌َشود. مفهوم مورد نظر این سلف‌پرتره‌های روانشناسانه نه تنها با قواعد کلامی بلکه به جز عکاسی آن هم به این شیوه، به هیچ شکل دیگری قابل بیان نیستند و به همین منظور تحریف و تغییر در عکس‌ها به کمک عکاس آمده تا واقعیت روزمره و عادی خود را از آن‌ها بیرون بکشد. «My Multi World» به جز یک نقطه‌ی‌ِ اتصال کوچک، هیچ قرابت خاص دیگری با دنیای شناخته‌ شده‌ی اطراف ما ندارد و عکاسی و تکنیک‌های مختلفش در این مجموعه به کمک عکاس آمده تا بتواند از لحاظ افشاگری احساسی و ثبت اغتشاش‌های ذهنی به مرحله‌ِ‌ای بسیار فراتر از سلفی‌های عادی برسد. «My Multi World» دنیای زنی است که در آن حضور، سایه، بازتاب، تاثیر، افکار و دل‌بستگی‌های او حضوری مداوم و مجاور دارند و همین پدیده‌های متفاوت، دنیای این روزهایش را شکل می‌دهد؛ دنیای زنانه‌ای که در زیرلایه‌های خود، دنیاهای دیگری را مخفی نگه می‌دارد. ■

امین شیرپور